Aspekty pracy najsilniej wpływające na satysfakcję zawodową

Z ogólnym zadowoleniem z pracy najsłabiej skorelowane są takie jego wymiary, jak: oferowane świadczenia socjalne oraz zgodność pracy z wykształceniem. Podobne badania przeprowadzane są przez CBOS od 1994 roku, dzięki czemu można zauważyć, że hierarchia wpływu poszczególnych aspektów zatrudnienia na ogólny poziom satysfakcji z pracy jest od dłuższego czasu względnie stabilna. W porównaniu z ostatnim pomiarem (z 2009 roku) spadek znaczenia odnotowano w przypadku uzyskiwanych zarobków, wzrosła natomiast rola zgodności wykonywanej pracy z posiadanym wykształceniem.

Ciekawy punkt widzenia na kwestię satysfakcji zawodowej reprezentuje także dr. Jeremy Dean, psycholog z University College London. Dean podkreśla, że poczucie satysfakcji z wykonywanej pracy jest istotne nie tylko dlatego, że zwiększa jej wydajność, lecz także dlatego, że wpływa na zwiększenie jakości całego życia pracownika. Wychodząc z tego założenia, Dean wyróżnił i opisał 10 elementów wpływających na zadowolenie z pracy.

1. Drobne problemy – codziennie kłopoty są często bagatelizowane zarówno przez pracowników, jak i ich przełożonych, z racji konieczności zajęcia się sprawami uznawanymi za istotniejsze. Okazuje się jednak, że satysfakcja pracownicza jest bardzo wrażliwa na drobne kwestie, drażniące na co dzień osoby zatrudnione. Odkrycie tego, z jakimi utrudnieniami, czy ograniczeniami borykają się pracownicy oraz rozwiązanie tych problemów może wpłynąć na znaczną poprawę satysfakcji osób zatrudnionych w danej firmie.
2. Przekonanie o sprawiedliwym traktowaniu - satysfakcja z pracy jest także silnie związana z osobistym przekonaniem pracownika o słuszności wysokości wynagrodzenia otrzymywanego za wysiłek włożony w pracę. Im większa różnica między przekonaniem o tym, ile pracownik powinien zarabiać za swoją pracę, a jakie jest jego realne wynagrodzenie, tym niższa satysfakcja. Ważną rolę w tym elemencie pełni percepcja: pracownicy, którzy wiedzą, że ich wynagrodzenie jest zbliżone do pensji pracowników, którzy mają podobny zakres obowiązków, częściej będą zadowoleni ze swojej pracy, niż Ci, którzy obserwują w swoim miejscu pracy tendencję, zgodnie z którą za podobny wysiłek inni są lepiej wynagradzani.
3. Osiągnięcia – ludzie są bardziej zadowoleni z pracy, jeśli mogą dzięki niej coś osiągnąć. Poczucie, że jest się w swojej pracy czymś więcej niż tylko trybikiem w ogromnej maszynie sprawia, że zadowolenie z wykonywanych zadań wzrasta. W przypadku jednych profesji widoczne postępy w pracy są ich naturalną częścią, w przypadku innych mogą być jednak trudne do wyodrębnienia.
4. Informacja zwrotna – niezależnie od stanowiska i zakresu obowiązków, każdy pracownik chce wiedzieć, z jakim odbiorem spotyka się to, czym się zajmuje. Jak pisze Dean, w przypadku pracy: „brak informacji, to złe informacje”. Reakcją na negatywną ocenę może być próba ulepszenia elementów, w których wykryto błąd. Nie można się jednak zachować się w ten sposób nie otrzymując od przełożonego informacji zwrotnej na temat wykonanych zadań.
5. Złożoność i różnorodność pracy – ludzie są bardziej zadowoleni z pracy, która stawia przed nimi ambitnie (choć nie niemożliwe do wykonania) zadania. Stawianie ciągle nowych wyzwań przed pracownikami sprawia, że sami zaczynają wymagać od siebie więcej i wolniej ulegają znudzeniu swoimi zajęciami.
6. Kontrola – większość pracowników ma wyznaczony zakres obowiązków. Ważne jest jednak aby, jeśli to możliwe, postępować zgodnie z zasadą: „powiedz mi co mam zrobić, ale pozostaw mi wybór, w jaki sposób to zrobię”. Większe zadowolenie z pracy odczuwają pracownicy, którzy mają poczucie, że posiadają kontrolę nad wykonywanymi zadaniami. Pozbawienie ich takiej możliwości może sprawić, że będą dążyli do odzyskania kontroli „na skróty”, poprzez wyszukiwanie różnych sposobów na podważenie obowiązującego systemu. Z badań wynika, że pracownicy zmuszeni do realizowania tylko narzuconego sposobu pracy oceniają ją jako stresującą i w konsekwencji – niesatysfakcjonującą.
7. Wsparcie organizacji – dla pracowników ważna jest świadomość, że są istotną częścią firmy, w której pracują. Pozytywny stosunek firmy do pracownika może przejawiać się na wiele sposobów: np. poprzez to, jak są traktowani przez przełożonych, czy poprzez to, jakie świadczenia pracownicze są im oferowane.
8. Sprawy prywatne – niska satysfakcja pracownicza wynika niejednokrotnie nie z winy przełożonego, czy firmy, a jest związana z trudnością oddzielenia przez pracownika problemów prywatnych od spraw zawodowych. Przenoszenie problemów osobistych na grunt zawodowy powoduje drażliwość oraz obniżenie koncentracji pracownika.
9. „Miesiąc miodowy” i „kac” – zawodowy „miesiąc miodowy” to okres po przyjęciu do nowej pracy lub objęciu nowej roli w obecnej pracy. Wiąże się ze zwiększoną aktywnością pracownika oraz „ekscytacją: nowymi obowiązkami. Może trwać od ok. 1 do 2 miesięcy. „Miesiąc miodowy” jest tym silniejszy, im bardziej pracownik był niezadowolony z poprzedniej pracy. Tak więc „kace” po pracach poprzednich wiążą się z bardziej intensywnymi „miesiącami miodowymi” na nowo objętym stanowisku.
10. Jednostkowe predyspozycje – różne konfiguracje cech osobowych pracowników sprawiają, że jednych pracowników łatwiej jest zadowolić niż innych, bez względu na to jak dobra (albo zła) jest ich praca. Wykrycie szczegółowych zależności między cechami ludzi a satysfakcją z pracy jest niezwykle trudne. Pewne tendencje jednak są potwierdzone na drodze badań. Jedną z nich jest zależność, zgodnie z którą satysfakcja zawodowa wzrasta wraz z wiekiem. Jedna z prób wyjaśnienia tego związku głosi, że młodsze osoby często mają nierealistyczne oczekiwania względem pracy. Starsi pracownicy natomiast, częściej doceniają pracę którą posiadają, bez względu na jej wady, czy niedoskonałości.

Aby poznać satysfakcję pracowników nie wystarczy jedno, krótkie pytanie, na które odpowiedź sprowadza się do wyboru pomiędzy opcją „tak” i „nie”. Zgłębienia wymaga ocena strategii na wielu wymiarach, takich jak m.in. opinia pracowników o tym, czy wykonywane przez nich zadania są ważne i mają sens oraz fakt, czy dana praca daje im poczucie stabilizacji. To, co pracownicy sądzą o zarobkach jest tylko jednym z wielu aspektów satysfakcji z pracy i jak pokazują badania nie jest to wcale aspekt najważniejszy. Złożoność tej kwestii powinna zostać wzięta pod uwagę przez każdego pracodawcę, który poprzez uważne monitorowanie atmosfery w swojej firmie będzie w stanie rozwiązać wiele problemów w zarodku i tym samym może przyczynić się do wzrostu satysfakcji z pracy swoich podwładnych.