Badanie Satysfakcji z Pracy Sedlak & Sedlak – poznaj opinie pracowników na temat 14 aspektów zatrudnienia i firmy. Porównaj uzyskane wyniki z rynkiem i skorzystaj z inspiracji dla działań rozwojowych.
Planują Państwo zmiany w systemie wynagradzania? Zoptymalizujcie je identyfikując elementy polityki płacowej najmniej i najbardziej wpływające na zadowolenie pracowników dzięki Badaniu Satysfakcji z Wynagrodzenia Sedlak & Sedlak
Pierwsze symptomy problemów w firmie? Sprawdź, czy niepokojące Cię sygnały nie oznaczają nadchodzącego problemu i zacznij działać wcześniej! Skorzystaj z dedykowanego narzędzia Badania Równowagi Praca-Życie Sedlak & Sedlak.
Pierwsze symptomy problemów w firmie? Sprawdź, czy niepokojące Cię sygnały nie oznaczają nadchodzącego problemu i zacznij działać wcześniej! Skorzystaj z dedykowanego narzędzia Badania Stresu Zawodowego Sedlak & Sedlak.
Badanie Zaangażowania Sedlak & Sedlak – poznaj nastawienie do pracy swoich pracowników w 10 istotnych aspektach. Porównaj uzyskane wyniki z rynkiem i skorzystaj z inspiracji dla działań podnoszących zaangażowanie.
Pierwsze symptomy problemów w firmie? Sprawdź, czy niepokojące Cię sygnały nie oznaczają nadchodzącego problemu i zacznij działać wcześniej! Skorzystaj z dedykowanego narzędzia Badania Mobbingu Sedlak & Sedlak.
Od sprawności działania kadry kierowniczej zależy efektywność całej organizacji. Badanie Efektywności Menadżerskiej Sedlak & Sedlak pozwoli wyznaczyć mocne i słabe strony zarządzania w Twojej firmie oraz wskazać kluczowe działania rozwojowe.

Czy badania postaw pracowników mogą zmniejszyć liczbę wypadków w pracy?

Urazy i kontuzje pracowników, uszkodzenia sprzętu, przestoje w pracy i zwolnienia to tylko niektóre z bezpośrednich kosztów ponoszonych przez organizację, w której wydarzył się wypadek przy pracy. Dlatego nie dziwi, że przedsiębiorstwa na całym świecie wdrażają coraz bardziej wyszukane standardy bezpieczeństwa i inwestują w coraz bezpieczniejszy sprzęt. W każdej niemal firmie działają specjaliści mający za zadanie zapewnić wysoki komfort i redukować potencjalnie niebezpieczne zdarzenia w pracy. Na nic jednak zda się wdrażanie wyszukanych procedur bezpieczeństwa, jeśli pracownicy nie będą chcieli z nich korzystać. Niewiele pomoże zakup najnowszego i bezpiecznego sprzętu, jeśli załoga będzie ignorować właściwe zasady jego użytkowania. Dlatego tak ważne jest nie tylko dbanie o procedury i sprzęt, ale także analizowanie postaw i opinii pracowników o bezpieczeństwie pracy. Przez negatywne postawy pracowników wiele wysiłków ukierunkowanych na zapewnienie bezpieczeństwa i redukcję liczby wypadków w pracy może pójść na marne. Co gorsza, nieuwzględnianie opinii pracowników w procesie dbania o bezpieczeństwo pracy, może prowadzić do pomijania istotnych problemów w tym zakresie. Niektóre z problemów mogą być widoczne jedynie dla pracowników i pozostaną tak długo ukryte przed kierownictwem, aż pracownicy nie podzielą się swoimi uwagami. Fakt, że w procesie prewencji wypadków i niebezpiecznych sytuacji w miejscu pracy warto uwzględniać opinie pracowników znajduje także potwierdzenie w wynikach badań naukowych.





Opinie pracowników o pracy i wypadki w pracy

Opinie pracowników o pracy, którą wykonują, jak też ich postawy wobec pracy mogą być cennym źródłem informacji w procesie zapewnienia bezpieczeństwa pracownikom. Badania wskazują, iż osoby zadowolone ze swojej pracy pracują bezpieczniej (Harter, Schmidt, Hayes, 2002). Zaobserwowano także, iż organizacje, które zatrudniają ludzi zaangażowanych w swoją pracę odnotowują mniejszą liczbę wypadków w pracy i osiągają lepsze wyniki w zakresie ocen bezpieczeństwa pracy (May, Gilson, Harter, 2004). Nie tylko ogólne oceny pracy wiążą się z bezpieczeństwem. Badacze wskazują także, iż wykorzystanie analiz konkretnych opinii pracowników pozwala określić, które aspekty środowiska pracy wymagają poprawy w zakresie bezpieczeństwa.

Clarke (2006) zwraca uwagę, iż dbając o bezpieczeństwo pracy należy koncentrować się na indywidualnej percepcji pracy przez pracowników. Szczególną uwagę należy przykładać do dwóch rodzajów opinii pracowników. Opinii o tym, jak pracownicy subiektywnie postrzegają swoje bezpośrednie środowisko pracy oraz opinii pracowników o procedurach i polityce bezpieczeństwa. Zdaniem Clark (2006) tego rodzaju opinie pracowników najsilniej wiążą się z bezpieczeństwem pracy. Hofmann i Stetzer (1996) wśród aspektów pracy powiązanych z bezpieczeństwem, które mogą być oceniane przez pracowników, wyróżniają:

    • poziom przeciążenia pracą,

    • jakość procesów grupowych w zespołach (np. sposób podejmowania decyzji, dzielenie się informacjami),

    • przywiązanie pracowników do bezpiecznych zasad wykonywania pracy,

  • prawdopodobieństwo, że pracownik zwróci uwagę koledze, który pracuje w niebezpieczny sposób.


Badacze (Bjerkan, 2010) akcentują także fakt, iż sposób, w jaki pracownik subiektywnie postrzega bezpieczeństwo swojej pracy (ang. safety climate) wiąże się z częstotliwością występowania wypadków w pracy. Bjerkan (2010) zwraca uwagę, iż warto pytać pracowników o takie aspekty ich pracy, jak: zarządzanie bezpieczeństwem pracy, sprawność systemu i procedur mających zapewniać bezpieczeństwo, ocenę ryzyka, presję, jakiej poddawany jest pracownik, poziom umiejętności pracownika. Przykładowe pytania, jakie można zadać w obszarze każdego z wymienionych obszarów przedstawiono poniżej:

    • zarządzanie bezpieczeństwem, np. Osoby odpowiedzialne za dbanie o bezpieczeństwo dobrze wykonują swoją pracę,

    • sprawność procedur i systemów bezpieczeństwa, np. Wiem, komu raportować usterki i wady sprzętu,

    • subiektywna pracownicza ocena ryzyka wystąpienia wypadku, np. Jak prawdopodobne jest Twoim zdaniem, że w ciągu najbliższego miesiąca w Twoim miejscu pracy nastąpi poważny wypadek?,

    • presja wywierana na pracownikach, np. Czasem muszę łamać zasady bezpieczeństwa, by wykonać pracę na czas,

    • umiejętności pracowników, np. Brak odpowiedniego przeszkolenia prowadził do niebezpiecznych sytuacji w mojej pracy,

    • raportowanie niebezpiecznych sytuacji, np. Nie wydaje mi się to istotne, by zgłaszać komukolwiek wypadek,

  • konsekwencje raportowania, np. Z powodu zgłoszenia wypadku zostałem za niego obwiniony.


Z kolei chińscy badacze Liu, Huang, Huang, Wang, Xiao i Chen (2015) zwracają uwagę na szereg innych jeszcze czynników, o które warto pytać pracowników, gdy dąży się do zapewnienia bezpieczeństwa w miejscu pracy. Te czynniki to:

    • wsparcie ze strony współpracowników w bezpiecznej pracy, np. Moi współpracownicy przestrzegają zasad bezpiecznej pracy,

    • zaangażowanie kierownictwa w bezpieczeństwo, np. Czy menedżerowie wdrażają zmiany uwzględniając komentarze pracowników dotyczące bezpieczeństwa pracy?,

    • zaangażowanie w dbanie o bezpieczeństwo bezpośrednich przełożonych, brygadzistów itp., np. Kierownik przypomina mi o zasadach bezpieczeństwa,

    • szkolenie z zakresu bezpieczeństwa, np. Oferowano mi odbycie szkolenia z zakresu bezpiecznej obsługi maszyn i urządzeń, na których pracuję,

    • przywiązanie do ochrony osobistej, np. Zawsze noszę rękawice, gdy pracuję z substancjami chemicznymi,

  • stosowanie się do zasad bezpieczeństwa, np. Przerywam pracę, gdy nie mogę wykonać jej w bezpieczny sposób.


Istotnym problemem bywa też to, iż różnorodne niebezpieczne zdarzenia w pracy nie są raportowane przez pracowników. Nie pozwala to na neutralizację czynników mogących powodować wypadki i problemy zdrowotne. Zaobserwowano, że gdy w organizacji kładzie się nacisk na bezpieczeństwo i podkreśla się wagę bezpiecznej pracy, wówczas więcej niebezpiecznych zdarzeń jest zgłaszanych przez pracowników (Probst, Estrada, 2010). Warto zauważyć, że badania opinii pracowników o poziomie bezpieczeństwa w pracy mogą tu pełnić dwojaką rolę. Z jednej strony budują w pracownikach przekonanie, że firmie zależy na bezpieczeństwie, z drugiej pozwalają na anonimowe wyrażenie opinii o bezpieczeństwie pracy i zgłoszenie potencjalnych zagrożeń bez obawy o negatywne konsekwencje.

Neal i Griffin (2006) zwracają uwagę, że ważne jest, by motywować pracowników do bezpiecznej pracy poprzez ukazywanie im, iż bezpieczeństwo pracowników jest istotne dla kierownictwa firmy, a nie tylko karać pracowników za nieprzestrzeganie procedur. Mimo, iż karanie jest na pierwszy rzut oka mniej kosztowne i szybsze, to na dłuższą metę, zdaniem Neal i Griffin, jest mniej skuteczne. Badacze zauważają, iż gdy w organizacji prowadzi się politykę promującą bezpieczeństwo, wówczas wśród pracowników wykształca się przekonanie, że bezpieczna praca jest istotną częścią ich roli zawodowej i opłaca się pracować bezpiecznie. Co więcej, pracownicy uznający, iż dbanie o bezpieczeństwo jest ważne, sami zaczynają promować bezpieczne zachowania wśród swoich kolegów. Schematyczny model przyczynowo-skutkowy od polityki firmy kształtującej bezpieczeństwo do samodzielnego promowania bezpieczeństwa przez pracownika przedstawia rysunek 1. Jednym z ważnych elementów polityki nakierowanej na bezpieczeństwo pracy może być prowadzenie badań opinii pracowników i podejmowanie w oparciu o opinie pracowników realnych zmian. Pomóc w tym mogą np. okresowe badania satysfakcji z pracy czy stresu zawodowego platformy badaniaHR.p. Gdy pracownicy zauważą, że bezpieczeństwo pracy to nie jedynie slogan wymalowany na bramie zakładu, a zarząd i kierownicy naprawdę interesują się opinią pracowników i wdrażają sugerowane zmiany, może to sprawić, że wykształci się w nich realne przekonanie, iż warto bezpiecznie pracować.



Wykres 1. Związek między kształtowaniem klimatu bezpieczeństwa w pracy, indywidualnym przekonywaniem pracowników o wartości bezpieczeństwa pracy i aktywnym uczestnictwem w promowaniu bezpieczeństwa pracy

opracowanie własne na podstawie: Neal, A., Griffin, M. A. (2006), A study of the lagged relationships among


Warto także zauważyć, iż niektóre wypadki i niebezpieczne zdarzenia w pracy mogą być konsekwencją znudzenia pracą, powstałego z powodu monotonnej pracy, niewykorzystywania posiadanych umiejętności i potencjału, braku poczucia sensu wykonywanej pracy (Peeters, Jonge, Taris, 2014). Takim wypadkom można by zapobiec, gdyby w porę wychwycić oznaki znudzenia pracowników i próbować im przeciwdziałać.





Opinie o menedżerach a bezpieczeństwo pracy

Istotne w procesie zapewnienia bezpieczeństwa pracy jest to, jak pracownicy postrzegają postawy swoich menedżerów wobec procedur i zasad mających zapewniać bezpieczeństwo. Również tego rodzaju przekonania pracowników mogą być dość łatwo mierzone w ankietowych badaniach opinii. Postawa menedżera jest niebagatelna zarówno, by pracownicy przestrzegali reguł bezpiecznej pracy, jak i by angażowali się w bezpieczne działania. Analizy przeprowadzone przez Clarke (2013) wskazują, że szczególnie ważne może być pytanie pracowników o to, czy menedżerowie:

    • demonstrują bezpieczne zachowania poprzez własne działania,

    • sugerują pracownikom sposoby unikania zagrożeń,

  • okazują zainteresowanie bezpieczeństwem pracowników.


Niektórzy badacze zwracają nawet uwagę, iż relacja wzajemnego szacunku i odpowiedzialności między menedżerem a pracownikami może mieć większe znaczenie dla bezpieczeństwa pracy niż to, czy kierownik bezpośrednio komunikuje podwładnym zasady bezpiecznego postępowania w pracy (Michael, Guo, Wiedenbeck, Ray, 2006). Zauważono także, iż nastawienie przełożonego do zasad bezpieczeństwa wiąże się z tym, jak chętnie pracownicy raportują występowanie wypadków w pracy (Probst, Estrada, 2010). Wydaje się zatem, że warto analizować opinie pracowników nie tylko o bezpieczeństwie samym w sobie, ale także o tym, jak przełożeni, zdaniem pracowników, podchodzą do zagadnień związanych z bezpieczną pracą. Kwestie te można poruszyć podczas cyklicznego badania efektywności menadżerów.





Podsumowanie

Podsumowując, można stwierdzić, iż opinie pracowników o bezpieczeństwie pracy w firmie, mogą odzwierciedlać realne zagrożenia, a ich uwzględnianie może pomagać zapobiegać wypadkom i niebezpiecznym sytuacjom w pracy. Gdy pracownicy oceniają klimat pracy w firmie jako niebezpieczny, menedżerów jako niedbających o bezpieczeństwo, a swój poziom wiedzy o obsłudze maszyn i urządzeń jako niski – wówczas jest to poważny sygnał do niepokoju. Wprowadzenie zrozumiałych procedur bezpieczeństwa i dbanie o sprawność sprzętu to istotne elementy redukowania liczby wypadków w pracy. Nie można jednak zapominać, że znaczącą pomocą w zapewnieniu bezpieczeństwa pracy mogą być wyniki badań opinii pracowników o bezpieczeństwie w firmie. Wydaje się, iż systematyczne badania opinii pracowników mogą w znacznym stopniu wspomóc prewencję wypadków w miejscu pracy. O co jednak pytać pracowników? Krótkie i praktyczne kompendium aspektów pracy, o które warto zapytać pracowników dbając o bezpieczeństwo przedstawiono poniżej.

    • Poziom przeciążenia pracą i presja na szybkie wykonanie pracy

    • Poziom znudzenia i monotonii pracy

    • Jakość procesów grupowych w zespołach

    • Wsparcie ze strony współpracowników w bezpiecznej pracy

    • Przywiązanie pracowników do zasad bezpiecznego wykonywania pracy

    • Przywiązanie pracowników do stosowania środków ochrony osobistej

    • Opinie pracowników o sprawności procedur i systemów bezpieczeństwa

    • Subiektywna pracownicza ocena ryzyka wystąpienia wypadku

    • Możliwość raportowania niebezpiecznych sytuacji

    • Postrzeganie przez pracowników konsekwencji raportowania wypadków i zachowań niebezpiecznych

    • Postrzeganie zaangażowania kierownictwa wyższego szczebla w bezpieczeństwo

    • Zaangażowanie bezpośrednich przełożonych w dbanie o bezpieczeństwo

    • Jakość szkoleń z zakresu bezpieczeństwa

  • Ocena sprawności maszyn i urządzeń




Bibliografia:

Bjerkan A. M. (2010), Health, environment, safety culture and climate: Analysing the relationships to occupational accidents, Journal of Risk Research, nr 13, s. 445–477, dostęp: https://doi.org/10.1080/ 13669870903346386

Clarke S. (2006), Safety climate in an automobile manufacturing plant: The effects of work environment, job communication and safety attitudes on accidents and unsafe behavior, Personnel Review, nr 35, s. 413–430, dostęp: https://doi.org/10.1108/00483480610670580

Clarke S. (2013), Safety leadership: A meta-analytic review of transformational and transactional leadership styles as antecedents of safety behaviours, Journal of Occupational and Organizational Psychology, nr 86, s. 22–49, dostęp: https://doi.org/10.1111/j.2044-8325.2012.02064.x

Harter J. K., Schmidt F. L., Hayes T. L. (2012), Business-unit-level relationship between employee satisfaction, employee engagement, and business outcomes: a meta-analysis, Journal of Applied Psychology, nr 87, s. 268–79.

Hofmann, D. A., Stetzer, A. A cross-level inves- tigation of factors influencing unsafe behaviors and accidents. “Personnel Psychology” 1996, nr 49, s. 307–339.

Liu X., Huang G., Huang H., Wang S., Xiao Y., Chen W. (2015), Safety climate, safety behavior, and worker injuries in the Chinese manufacturing industry, Safety Science, nr 78, s. 173–178, dostęp: https://doi.org/10.1016/j.ssci.2015.04.023

May D. R., Gilson R. L., Harter L. M. (2004), The psychological conditions of meaningful- ness, safety, and availability and the engagement of the human spirit at work, Journal of Occupational Psychology, nr 77, s. 11–37, dostęp: https://doi.org/10.1348/096317904322915892

Michael J. H., Guo Z. G., Wiedenbeck J. K., Ray C. D. (2006), Production supervisor impacts on subordinates’ safety outcomes: An investigation of leader-member exchange and safety communication, Journal of Safety Research, nr 37, s. 469–477,dostęp: https://doi.org/10.1016/j.jsr.2006.06.004

Neal A., Griffin M. A. (2006), A study of the lagged relationships among safety climate, safety motivation, safety behaviour, and accidents at the individual and group levels, Journal of Applied Psychology, nr 91, s. 946–953, dostęp: https://doi.org/10.1037/0021-9010.91.4.946

Peeters M. C. W., De Jonge J., Taris, T. W. (2014), Burnout, Boredom and Engagement in the Workplace. An Introduction to Contemporary Work Psychology, John Wiley & Sons, Ltd.

Probst T. M., Estrada A. X. (2010), Accident under-reporting among employees: Testing the moderating influence of psychological safety climate and supervisor enforcement of safety practices, Accident Analysis and Prevention, nr 42, s. 1438–1444, dostęp: https://doi.org/10.1016/j.aap.2009.06.027
Konrad Kulikowski
Powrót do listy artykułów